Gitar Efektleri Hakkında Herşey.
Merhaba arkadadaşlar bir kafa karıştırıcı konuda yine karşızdayım
Bu bölümde gitar efekleri ve yardımcı elemanlarından biraz bahsetmek istiyorum.
Konu içerisinde yer alacak başlıklarda aradığınız bütün bilgileri bulamayabilirsiniz.Konulara
detaylarına fazla girmeden açıklayacağımdan dolayı hangi konu hakkında detaylı bilgi almak isterseniz
mesaj bırakmanız yeterli olacaktır.
Efektlerin yardımıyla elektirik gitarın sesi çok çeşitli tonlara sahip hale gelmiştir.Bazı efektler
yardımı ile elektirik gitardan 12 telli gitar,klasik gitar,akustik gitar ve yaylı enstrümanların ses
özelliklerine yakın sesler elde edilebilir.Bu tür efektlere biz simulator(benzetici) efektler
diyoruz.Önceleri sadece kayıt stüdyolarında kullanılan efektler teknolojinin gelişmesiyle canlı
performanslar sırasında da kullanılabilecek boyuta ve maliyete getirilmiş ve bir çok müzisyen
tarafından yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Efektler kullanılmaya başlanmasıyla birlikte sadece gitar çalış tekniğinde değil,kullanım ve
uygulamalar sonucunda müzisyenin daha yaratıcı olmasına yardımcı olmuş ve enstrümandaki ifade gücünü
artırmıştır.Burada önemli bir açıklama yapmak istiyorum.Efektlerin etkin bir biçimde
kullanılabilinmesi için tecrübe ve bilinçli çaba gereklidir.Yani bir efektin ne olduğunu ne işe
yaradığını bilmeden kullanırsak ortaya çıkan sonuç bazen enstrümanisti kötü etkileyebilir hatta
müziği bırkamaya kadar götürür.Fazla abartığımı düşünen arkadaşlar olabilir.Denesin görsün o zaman.
Efetk aletlerini dört bölüme ayırabillirz.Bu ayrım en büyük yardımcınız olabilir.bu sayede bir
efektin nasıl bir ses ve seste ne gibi değişiklikler yapabileceğini kavramanıza yardımcı olacaktır.
SESİN SEVİYESİNDE DEĞİŞİKLİK YAPAN EFEKTLER:
Bu efektlere ilk örnek Apmlifikatörümüzde bulunan ''Preampli'' katını örnek verebilirz.Burada bir
şeyi daha belirtmek istiyorum 'Efekt'yabancı bir kelime dir.Türkçe karşılığı 'Etki'dir.bunu bilmek
bile bir çok şeyi açıklıyor aslında
Şimdi gelelim sesin seviyesinde değişiklik yapan efektlere.İlk örneğimiz preampliydi.Şimdide
diğerlerini sıralalayılm.Fuzz,Distorditon,Overdrive,Compressor ,Expander,Limiter,Tremolo,Noise
Gate,ADSR,Attack Delay(Bu delay diğer delaylardan farklılık arzeder.bilinen delay değlidir.)ve Wolume
control pedalı örnek olarak verilebillir.Bunlardan önemli ölçüde yararlanılan efektleri bir kaç cümle
ile açıklayalım.İlk olarak Distortion(Bozluma) efektini ele alalım.Seste bozulmayı sağlayan efektler
bir hayli çoktur ve dolayısiyle devreleri de farklıdır buna mütabık verecekleri etkide farklı
olacakır.Tek tek ele alalım.
FUZZ :
Bu efekt şimdilerde Pedal halinde de üretilmektedir.Sesi fazla kirletmeden sesteki netliği biraz
boğarak ve köşelerini yuvarlayarak bozar.Daha iyi anlamanız için örnek olarak bu efekti kullanan bir
gitaristi örnek verim 'Jimi Hendrix'Bu verilecek en iyi örne zannediyorum.Ayrıca ilk Fuuz Efektini
Rollin Stones un gitaristi Keith Richards 1965 yılında ''I can get on satisfaction' adlı parçaların
da kullanmıştır.
DiSTORTİON:
Bu efektin bulunuşu tamammen dolağ sebeplere dayanır.1951 de Jackie Brenson'un kaydettiği Rocket 88
Albümü Çok önemli bir özelliğe sahiptir.Grup elemanları Philips'in memphis'teki stüdyaların giderken
yolda gitar amplifikaötlerini arabalarında düşürerek farkında olmadan ditortion efektini
keşfetmişlerdir.Ampliyi kullandıklarında duydukları sesi beğenip kayıtlarda kullanmışlardır böylece
ilk distortion efekti 1951 de Rocket 88 albümünde kullanılmış ve Ablüm listelerde 1 numaraya
yükselmiştir.Evet bu efekti günümüzde kullanan bir çok gitarist vardır.Seste yarattığı etki Fuuz a
çok benzesede.Sesteki Değişimi daha sert ve daha toktur.Örnek olarak Verilecek bir çok isim var fakat
en belirgini Steve Vai dir.Ve Boss firmasının Ürettiği Boos DS1 pedalını kullanır.Bu arada Bu tür
pedallara Sonradan da eklenen bi kaç devre ile daha değşik ditortion tonları almak mümkündür.Yani
istediğiniz distortion tonunu böyleliklede elde edebilirsiniz.
OVERDİRVE :
Aşırı yükleme demektir ve amplifikaötürün Sesi artırıldıkça sesteki değişiklik genel olarak örek
verilebilir.Ayrıca Her Amplifikatörün overdirve derecesi farklıdır.Yine bu seçimde Amplileri
anlatırken yaptığımız iyi kötü açıklaması estrümanistin kulağına dayanır.
COMPRESSOR (Sıkıştırıcı) :
Gelen olarak adından da anlaşılacağı gibi Ses sinyalini sıkıştırarak sese süreklilik katar ve daha
dolgun daha anlaşılır olarak duyulmasını sağlar.Ayrıca Limiter(limitleyici)olarakda kabul
edilebilir.Sesi belirli bir ölçüde kısıp açabilirsiniz.Genel bir tanım yapacak olursak.Gitardan gelen
yüksek ve alçak sinyalleri birbirlerine yakın düzeye getirerek Yüksek sinyali alçaltır alçak sinyali
ise yükselterek sesleri birbirine eşitlemeye çalışır.Burda belirtmeliyim ki.Eğer Bu efekt bir
distortion pedalından önce kullanılacak olursa gitardan gelen dip gürültüsünü de artıracaktır.doğal
olarak ortaya çıkan gürültü de ditortion'un etkisi ile iki katına çıkacaktır.Bunu önemli ölçüde
azaltmak içinse bir Nosie Gate(Gürültü Kesici/Azaltıcı) kullanılarak ninimum düzeyde azaltılabilir.Bu
arada dip gürültüsü denen zılgıt gitar üzerindeki Pickups(manyetik) lar tarafından kaynaklanır.Fender
tarzı gitarlarda bu gürültü daha fazladır.Sebebi Tek sarımlık Yani single pickups dediğimiz pickup
ların kullanılmasıdır güçlü ve parlak tonlar üretir ve humbucker lara göre daha gürültülü
çalışırlar.Böylelikler Pickups larada el atmış oldum görüyorsunuz bu copressor tam bir muammaya sebep
oldu.
yetindim.isteyenler olursa diğerleri hakkında da bilgi verebilirim.
Sesin seviyesinde değişiklik yapan efektlerden sonra Frekans değşitirici efektlerde sıra.
SESİN FREKANSINI DEĞŞİTİREN EFEKTLER :
bu efektlere örnek vererek ve bir kaçının açıklamalarını yaparak devam edelim.Wah-Wah,Talk
Box,Phaser/phaser shifter(Faz kaydırıcı),Equalizer(Eşitleyici)ve enhancer(Tiz artırıcı).Bunlar
genelde çok kullanılan efektlerdir.En başta Wah-Wah pedalını açıklayalım.
Wah-Wah :
Gitar çalarken pedalın iler ve geri oynatılmasıya yani pedala basıldığında frekansın yükselmesi
geriye doğru çeklimesiylede normale dönmesi esnasında oluşan ve insan ağzının bir sesi çıkarırken
kapalı yada açık olmasıyla oluşan etkiye bezer.Bilmeyen arkadaşlar Deneyebilir.Ağziınızla WAH-WAH
diyerek nasıl bir sonuç verdiğin kavrayabilirsiz..Piyasada çeşitli markaların çeşitli modelleri
bulunmaktadır.Bunlar markanın kullandığı devre sayesinde Frekanslarında farklılıklar
gösteriri.Örneğin Dunlop CRY BABY daha yoğun ve daha kesikin bir wah sağlarken Morley ler daha
yumuşak ve daha esnek bir wah sağlar.Daha bir çok çeşitleri bulunan WAh-wah pedallarını her efekti
alırken yaptıpımız gibi bulabildiğimiz kadar modeli denememiz gerekir.En çok kullanılan Markaları
örnek verdim bilmiyorum zannetmeyin sülalesini bilirim ben bunların herhangi bir markanın bir modeli
hakkında bilgi isterseniz yardımcı olurum
TAlk Box :
Bu efekt bir plastik huni ve plastik bir boru ve devre kutusu ile birlikte satılır vede öyle
kullanılır.Huni amplifikatörün hoparlör kısmına dılardan yerleştirilir ve plastık boru sayesinde
amplifikatörden çıkanses plastik bor yardımı ile gitaristin ağzına kadar gelir.Bu sayede gitarist
konuşuyormuş gibi ağzını oynatığında duyulan ses sanki gitar konuşuyormuş gibi bir etki yaratır.Bir
çok gitarist tarafından kullanılmıştır.bir örnek gitaristi Richie Sanbora(Bon Jovi) nın 'it's my
life'parçasıdır.
PHASER/PHASER SHIFTER( FAZ KAYDIRICI) :
Bu efekt Orjinal sinyal ile bu sinyalin fazı kaydırlımış sinyalleri üst üste bindirerek uçuşan sesler
ve etrafında dönen bir hoparörden gelen ses etkisin yaratır.Sesin fazını kaydırmak söyle açıklanır
bir içten diğeri dıştan hereket eden bir dalga düşünün sinyalin bu şeklide fazı kaydırlmış
olur.Bunları anlamanız için şemalar ile göstermek gerekir.onuda şuan ekleyemeyeceğimden anlatığım
kadar ile efekti merak eden arakdaşlar deneyebillirler.Genelde bağlama çalanların kullandığı efekt
olarak bilinir.Bağlamacıların değşizmez efekti dir. Rock'ta da en çok kullanılan efektlerinden
dir.Marka ve markaların modellerinde farklılık gösterir.
EQUALIZER (Eşitleyici) :
Sesin belirli bölgelerini örneğin bas,tiz ayarlarını çoğaltıp azaltabilecğiniz bir efekttir.Rahat ve
kullanışlı bir ton kontrol sağlar.Sesin ton seviyelerini böylelikle daha rahat ayarlayabilirsiz
istediğiniz tona dahada yakınlaşırsınız.
ENHANCER (Tiz artırıcı) :
Bu efekt şimdilerde Bass gitar çalan kişiler kullanmaktadır.Solo gitaristlerinin de çok kullandığı
bir efekttir.Sesin tizlerini artırark daha kesikin ve daha derinden gelen bir sinyal yaratır
özellikle solo bölümlerinin ektili olarak belirğinleştirilmesinde kullanılır.Elektirk gitar için
artık üretilmeyen bir efekttir.Bulanlar keyifle kullanabilirler yarattığı etki son derece güzel ve
dikkat çekicidir.
SESİN DUYULMA ZAMANINI DEĞŞİTİREN EFEKTLER :
Bu efektler frekans değşitiren efekler gibi çok kullanılırlar.sırası ile şunlardır.Analog/Digital
Delay,Reverb,Flanger,Chorus bi kaçını yine inceleyelim.
ANALOG DELAY(Geciktirme) :
Ekoya benzer şeklide seste gecikmeye yol açar ve sesin yankılanmasını saglar.Anaolg devre ve dijital
devre olarak üretilenleri vardır.Anlog olanlar gülürtülü çalışır ve dijitallere göre daha
ucuzdur.Yanlız şimdilerde bu anaolg olanlar daha pahalı sebebi ise dijital geciktiriciler in seste
bir gecikme ve yanında da yapay bir ses üretmeleridir.Bunu üstesinde genel bazı markalar vardır yani
sesi hem olduğu gibi geciktiren ve eko veren bir model Boss digital delay serisidir.En çok beğenileni
sanrım DD3 olmuştur.Diğer marka ve modellerinde başarılı pedalları vardır.Aynı zamanda sesi
milisaniyelere bölyerek tekrarlar yani bunu sonsuz şeklide uzatabilecek efektlerde mevcuttur.Örnek
olarak Pink Floyd grubunun çok kullandığı bir efekttir.Ne kullanmıyolar ki zaten
geçen ''Attack delay''lar vardır.bu efekt sesin belli bir dreceden sonrasına geçikme uygular ve
böylece gitaristin çalışına göre geciktirme uygular.bunuda burda açıklamış olduk.TaşıREVERB gediğine
koyduk yani:P.
REVERB (Yansıma):
Sesi bir çok sekilde etkileyen bir efettir.Doğal bir şeklide vardır.Genelde boş bir konser saolununda
yada küçük bir odada herhangi bir enstrüman çalındığında, çalınan yerin duvarlarına çarparak geri
dönen sesin kulağa ulaşması sırasında oluşan etkiye denir.Bu tip efektler artık teknoloji sayesinde
enstrümanınızı bir metal bolru içinde uzayda ve bunu gibi daha pek çok yerde çalıyormuş ve orada
oluşan yansımayı veriyormuş gibi bir etki yaratır.Ancak en bilinen ve tavsiye edilen yöntem Spring
(Telli) reverb dir.Bu genel olarak Amplifikatörlerde bulunur.Ses içerisinde İnce tellerin olduğu bir
Kutudan geçerek daha dogal bir yansıma yaratır.Örnek olarak FENDER TWİN REVERB verilebilr.Bu
Amplilerdeki Bahsettiğimiz kutuyada REVERB TANKI adı verilir.
FLANGER :
Bu efekt aynı zamanda phasre efektine yakın bir biçimde çalışır fakat farkı Ses 5-15 milisaniye
dolayında yada 10 milisaniye tutulursa Flanger elde elimiş olunur.Ses phaser da olduğu gibi
uçuşuyormuş gibi bir etki yaratır fakat daha algılanır halde kendini belli eder.Genelde Van Halen in
kullandığı bir efekttir.Adına MXR firması birde flanger üretmektedir.Ve benim görüşüm piyasadaki en
iyi Flanger efektidir..
CHORSU(koro) :
Sesin gecikme süresinde 15-25 milisaniye arasında yani 20 milisaniye kadar tutulmasıyla aynı anda bir
çok estrüman bunu biz gitar olarak ele alalım.Aynı anda bir kaç gitar aynı sesi üretiyormuş etkisi
yaratır.Ve Çalınan bir gitar bölümünü bu bir arpej yada bir melodi olabilir bunu daha dolgun ve kulağa daha hoş gelecek şeklide bir etki yaratır.
EFEKT YARDIMCI ELEMANLARI:
Bu yardımcılar genlede hepimizin bildiği şeyler uzun jacklar,pedal arası jacklar,telsiz mikrofonlar,adaptörler,taşıma çantaları,ve gibi elemnlar.
EFEKT BAĞLAMA
Şimdi başıt bir efekt dizlişi vereceğim bir iki efekt haric diğerlerinin yerlerini değşitirerek nasıl sonuçlar vereceğini deneyenbilirsiniz.
İlk Olarak GİTAR,COMPRESSOR,DİSTORTİON,WAH-WAH,EQUALİZER,PHASER,NOİS GATE,DELAY VE AMPLİFİKATÖR.
NOT:
Delay ve copressorün yerini değşitirmeyin sonuçlan memnun kalmassınız söylim
Bir çok efekti Anlatmaya çalışım.Yine tekrar ediyorum markalar ve modelleri hakkında bilgi almak
isteyenler mesaj yolu ile sorularını yönelte bilirler.Herkese Başarılar diliyorum.Faydalı olması
dileklerimde
